Jednym z istotnych problemów wynikających z ostatnich zmian w sprawozdawczości budżetowej było wykazywanie subwencji ogólnej i udziałów w PIT w sprawozdaniu Rb-27S. Wątpliwości w tym zakresie wyjaśniło Ministerstwo Finansów w specjalnym komunikacie dla jst.
Minister finansów wydał 29 stycznia 2025 r. nowe rozporządzenie w sprawie sprawozdawczości budżetowej. Jego przepisy mają zastosowanie po raz pierwszy do sprawozdań za okresy sprawozdawcze rozpoczynające się od 1 stycznia 2025 r. Zmiany dotyczą zarówno sprawozdawczości w zakresie budżetu państwa, jak i w zakresie budżetów jednostek samorządu terytorialnego (dalej: jst).
Zmiany dotyczące budżetu państwa
Nowe przepisy zmieniły zasady sporządzania kilku sprawozdań, m.in. Rb-40, Rb-70, Rb-28UE i Rb-28UE KPO.
Na mocy nowelizacji ustawy o finansach publicznych uchwalonej 28 czerwca 2024 r. ustawodawca nałożył obowiązek sprawozdawczy na:
- podmioty, o których mowa w art. 9 pkt 14 ustawy o finansach publicznych (dalej: ufp), w związku z objęciem ich zakresem stabilizującej reguły wydatkowej określonej w art. 112aa ufp;
- podmioty, o których mowa w art. 9 pkt 8 ufp, nieobjęte dotychczas sprawozdawczością budżetową (fundusze zarządzane przez ZUS i przez prezesa KRUS-u).
Podmioty te zostały zobowiązane do sporządzania sprawozdania Rb-40 z wykonania – określonego w ustawie budżetowej na dany rok budżetowy – planu finansowego państwowego funduszu celowego, agencji wykonawczej, instytucji gospodarki budżetowej lub podmiotów, o których mowa w art. 9 pkt 8 i 14 ufp. Sprawozdania te będą przekazywane narastająco, w okresach miesięcznych, począwszy od marca do grudnia danego roku budżetowego. Pierwsze sprawozdanie Rb-40 według nowych przepisów będzie sporządzane i przekazywane za okres od początku roku do 31 marca 2025 r.
Do katalogu symboli identyfikujących państwowe fundusze celowe, które sporządzają sprawozdanie Rb-33, dodano:
- Fundusz Kompensacyjny Badań Klinicznych (symbol 365), o którym mowa w art. 41 ust. 1 ustawy o badaniach klinicznych produktów leczniczych stosowanych u ludzi;
- Fundusz Kompensacyjny Zdarzeń Medycznych (symbol 366), o którym mowa w art. 1 pkt 11 ustawy z dnia 16 czerwca 2023 r. o zmianie ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta oraz niektórych innych ustaw.
Kolejna zmiana dotyczy sprawozdania Rb-70 o zatrudnieniu i wynagrodzeniach. Jest ono sporządzane również przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych oraz podległe mu placówki, dlatego konieczne okazało się dodanie nowej grupy pracowniczej „osoby zatrudnione w placówce zagranicznej Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie powołania, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (…), w tym osoby zatrudnione na czas wykonywania funkcji w placówce przez członka rodziny”. Status zatrudnienia tych osób został oznaczony symbolem 20. Zmiana pozwala usankcjonować obowiązujący stan prawny i prawidłowo sporządzać sprawozdanie Rb-70 przez zobowiązane do tego podmioty.
W sprawozdaniach w zakresie budżetu środków europejskich doprecyzowano nazwę sprawozdania Rb-28UE – obecnie jest to sprawozdanie z wykonania planu wydatków budżetu środków europejskich, z wyłączeniem wydatków na realizację Wspólnej Polityki Rolnej oraz wydatków ze środków pochodzących z Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności przeznaczonych na wsparcie o charakterze bezzwrotnym. Wiąże się to ze zmianą zakresu danych objętych tym sprawozdaniem. Powodem jest wprowadzenie odrębnego obowiązku sprawozdawczego, który dotyczy wydatków ze środków pochodzących ze wspomnianego Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności (są one wykazywane w sprawozdaniu Rb-28UE KPO).
W instrukcji do sprawozdania Rb-28UE określono sposób postępowania w przypadku zwrotu środków lub nadpłat. Zgodnie z tymi wyjaśnieniami sprawozdanie sporządza się również w przypadku:
- braku środków w planie finansowym w związku z wprowadzonymi w tym planie zmianami oraz
- braku wykonania wydatków w danym okresie sprawozdawczym.
Ponadto doprecyzowano przepisy dotyczące sporządzania korekt tych sprawozdań. Łączne sprawozdania roczne – w przypadku korekty danych dotyczących okresu sprawozdawczego – są korygowane na podstawie informacji (dostępnych przed 30 kwietnia roku następnego po roku budżetowym) przekazanych przez BGK na temat korekt płatności i zwrotów środków, które zostały ujęte w księgach rachunkowych dysponenta. Korektę sprawozdania sporządza się w ciągu 4 dni roboczych od dnia otrzymania tych informacji.
W sprawozdaniu Rb-28UE KPO wykazuje się dane na temat wykonania planu wydatków budżetu środków europejskich ze środków pochodzących z Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności przeznaczonych na wsparcie o charakterze bezzwrotnym. W instrukcji sporządzania tego sprawozdania doprecyzowano, co należy wykazywać w kolumnie „Zaangażowanie”. Zgodnie z tymi objaśnieniami wykazuje się w niej kwotę, która jest sumą:
- wydatków poniesionych na finansowanie Instrumentu do końca miesiąca, za który jest przygotowywane sprawozdanie, oraz
- prognoz wypłat na kolejny miesiąc złożonych do Polskiego Funduszu Rozwoju przez instytucje odpowiedzialne za realizację inwestycji lub jednostki wspierające plan rozwojowy
– skorygowaną do wysokości środków ujętych w planie części 34 „Rozwój regionalny na finansowanie Instrumentu”.
Zmiany dotyczące budżetów jst
Konieczność wprowadzenia zmian w sprawozdawczości budżetowej wynikała m.in. z wejścia w życie nowej ustawy o dochodach jst uchwalonej 1 października 2024 r. (dalej: udjst).
- Przekazywanie sprawozdań jednostkowych
W rozporządzeniu doprecyzowano zapisy odnoszące się do tego, w jaki sposób kierownicy jednostek organizacyjnych albo kierownicy jednostek obsługujących powinni przekazywać sprawozdania jednostkowe, jeśli dojdzie do nieprawidłowego działania systemu informatycznego lub wystąpią inne przyczyny uniemożliwiające terminowe przekazanie formularzy. Zgodnie z § 12 ust. 7 rozporządzenia w takiej sytuacji sprawozdania mogą być przedłożone do zarządu w terminie późniejszym, czyli niezwłocznie po usunięciu awarii. Stosuje się bowiem wówczas odpowiednio § 12 ust. 4 rozporządzenia. Z regulacji tej wynika natomiast, że w przypadku braku możliwości terminowego przekazania sprawozdań do zarządu jst, spowodowanego nieprawidłowym działaniem systemu informatycznego lub innymi przyczynami technicznymi dotyczącymi pojedynczych przypadków, sprawozdania przekazuje się niezwłocznie po usunięciu przyczyny technicznej uniemożliwiającej terminowe przekazanie sprawozdań, jednak nie później niż w terminie umożliwiającym właściwej terytorialnie regionalnej izbie obrachunkowej ich terminowe przekazanie. Kierownik jednostki niezwłocznie informuje zarząd o wystąpieniu sytuacji i przedstawia szczegółowy opis przyczyn braku możliwości terminowego przekazania sprawozdań.
Zmianie uległ druk sprawozdania Rb-PDP z wykonania dochodów podatkowych gminy lub miasta na prawach powiatu. Dane ujmowane w tym formularzu zostały ograniczone. Aktualnie wykazuje się w nim:
- dochody podatkowe, o których mowa w art. 24 ust. 5 pkt 1 udjst;
- skutki decyzji wydawanych przez organ podatkowy zgodnie z art. 24 ust. 7 udjst.
W sprawozdaniu nie są już wykazywane dochody z PIT i CIT oraz skutki decyzji wydanych przez organ podatkowy na podstawie ordynacji podatkowej, obliczone za okres sprawozdawczy, w zakresie niektórych ulg w spłacie, a mianowicie:
- rozłożenia na raty,
- odroczenia terminu płatności,
- zwolnienia z obowiązku pobrania,
- ograniczenia poboru.
W druku sprawozdania Rb-ST obowiązującym od 2025 r. o stanie środków na rachunkach bankowych jst został dodany nowy wiersz w części dotyczącej wydatków niewygasających „Informacja o stanie środków na rachunkach bankowych jednostki samorządu terytorialnego”. W części tej wykazuje się nie tylko stan środków na rachunku wydatków niewygasających, ale również – w dodanym wierszu – odsetki od środków zgromadzonych na tym rachunku.
Zmieniła się także nazwa wiersza 2 w części „Stan środków na rachunku budżetu jednostki samorządu terytorialnego” (została dostosowana do treści nowej udjst). Od 2025 r. nazwa tego wiersza to „środki dotacji, subwencji i udziałów w podatku dochodowym od osób fizycznych przekazane w grudniu na styczeń następnego roku” (zakres danych zwiększył się więc o udziały w PIT).
Termin sporządzania sprawozdań Rb-50 za cztery kwartały został przeniesiony z 31 stycznia na 1 lutego. Dzięki tej zmianie będzie można wykazać we wspomnianym sprawozdaniu zwroty dotacji dokonane do 31 stycznia roku następującego po roku budżetowym.
- Sprawozdania Rb-27S i Rb-27ZZ
Prawodawca doprecyzował przepisy dotyczące sporządzania jednostkowego sprawozdania Rb-27S z wykonania planu dochodów budżetowych jst jako jednostki budżetowej i jako organu. Z regulacji rozporządzenia wynika, że sprawozdanie zbiorcze sporządza się na podstawie:
- sprawozdań jednostkowych jednostek podległych (innych niż urząd marszałkowski, starostwo powiatowe oraz urząd gminy) oraz
- własnego jednostkowego sprawozdania jst, które obejmuje dane dotyczące zarówno urzędu (będącego jednostką budżetową), jak i organu.
W instrukcji do sprawozdania wprost wskazano, że nie sporządza się odrębnego sprawozdania dotyczącego dochodów budżetowych jednostki budżetowej będącej urzędem marszałkowskim, starostwem powiatowym oraz urzędem gminy.
Zmiany w sprawozdaniu Rb-27S obejmują też zapisy w sprawie wykazywania danych w kolumnie „Dochody wykonane”. Obecnie nie ma już obowiązku wykazywania w niej środków w drodze, które nie wpłynęły na rachunek bieżący, a stanowią wpłaty z tytułu dochodów dokonanych w placówce pocztowej (w rozumieniu ustawy Prawo pocztowe), w biurze usług płatniczych, w instytucji płatniczej lub w instytucji pieniądza elektronicznego. Teraz w kolumnie tej wykazuje się dochody wykonane na podstawie ewidencji analitycznej do rachunku bieżącego (subkonta dochodów) powiększone o środki w drodze, które nie wpłynęły na rachunek bieżący (subkonto dochodów) do końca okresu sprawozdawczego, stanowiące wpłaty z tytułu dochodów dokonanych w kasie jednostki i zapłaconych kartą płatniczą oraz wpłaty przekazane do banków w ramach zastępczej obsługi kasowej.
Taka sama zmiana nastąpiła w opisie kolumny „Dochody wykonane” w sprawozdaniu Rb-27ZZ z wykonania planu dochodów związanych z realizacją zadań z zakresu administracji rządowej oraz innych zadań zleconych jednostkom samorządu terytorialnego ustawami.
Ponadto doprecyzowano, że w sprawozdaniu Rb-27S kwoty subwencji ogólnej i dotacji celowych z budżetu państwa ujęte w kolumnie „Dochody wykonane” (należne za okres, którego sprawozdanie dotyczy) powinny być zgodne z kwotami subwencji ogólnej i jej poszczególnymi częściami przekazanymi przez Ministerstwo Finansów oraz kwotami dotacji celowych przekazanymi przez dysponentów części budżetu państwa. Zapis ten wzbudził kontrowersje, ponieważ wiele jednostek miało wątpliwości, jakie dane należy wykazać w tej kolumnie w sprawozdaniu za styczeń. W związku z tym Ministerstwo Finansów opublikowało komunikat, w którym jednoznacznie wskazało, że gminy i powiaty ujmują otrzymane dochody z tytułu subwencji w taki sam sposób, w jaki do 2024 r. wykazywały część oświatową subwencji ogólnej. Tak samo wszystkie typy jst powinny też prezentować udziały w PIT.
Od 1 stycznia 2025 r. obowiązuje rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 13 grudnia 2024 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych. W konsekwencji w sprawozdaniach za 2025 r. pojawią się nowe rozdziały:
- 75834 „Subwencja ogólna dla jednostki samorządu terytorialnego”;
- 75835 „Rezerwa na uzupełnienie dochodów jednostek samorządu terytorialnego”.
W zmienionym rozporządzeniu przewidziano też nowe paragrafy dochodowe:
- 238 „Środki na uzupełnienie dochodów miast na prawach powiatu”;
- 681 „Środki na uzupełnienie dochodów gmin”;
- 682 „Środki na uzupełnienie dochodów powiatów”;
- 683 „Środki na uzupełnienie dochodów województw”;
- 684 „Środki na uzupełnienie dochodów miast na prawach powiatu”.
Dostosowano też objaśnienia do paragrafów dochodowych:
- 275 „Środki na uzupełnienie dochodów gmin”;
- 276 „Środki na uzupełnienie dochodów powiatów”;
- 277 „Środki na uzupełnienie dochodów województw”.
Zgodnie z opisem wymienionych paragrafów ujmuje się w nich środki – na odpowiednio zadania bieżące lub zadania inwestycyjne – otrzymane z rezerwy, o której mowa w art. 34 udjst.
W związku z tym w sprawozdaniu Rb-27S subwencja zostanie wykazana w kolumnie „Dochody wykonane” w następujących podziałkach:
- w rozdziale 75834 i § 292;
- w rozdziale 75835 i odpowiednio w § 238, § 275, § 276, § 278.
Podstawa prawna:
- ustawa z dnia 16 czerwca 2023 r. o zmianie ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta oraz niektórych innych ustaw (DzU z 2023 r., poz. 1675)
- ustawa z dnia 28 czerwca 2024 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw (DzU z 2024 r., poz. 1089)
- ustawa z dnia 1 października 2024 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (DzU z 2024 r., poz. 1572 ze zm.)
- rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 13 grudnia 2024 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych (DzU z 2024 r., poz. 1872)
- rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 29 stycznia 2025 r. w sprawie sprawozdawczości budżetowej (DzU z 2025 r., poz. 133)
Autorki
Aleksandra Bieniaszewska, Barbara Wołczak
Autorki pracują w państwowej jednostce budżetowej. Są ekonomistkami, specjalistkami z zakresu sprawozdawczości budżetowej i finansów publicznych.
